Εθνικές εορτές: Τελετή συγκίνησης ή… ευκαιρία για «σκασιαρχείο»;

            Μανίτσα Ιφιγένεια - Παιδαγωγός με εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή και Ψυχολογία
​​
Λίγες μέρες πριν, στο σχολείο που εργάζομαι, κάναμε πρόβες για τη γιορτή που παρουσιάσαμε την 28η Οκτωβρίου. Από μέρες εξηγούσαμε στους μαθητές μας τι ακριβώς γιορτάζουμε εκείνη τη μέρα και πίστευα πως την ίδια υπερηφάνεια που νιώθουμε εμείς καταφέρνουμε να τη μεταδώσουμε και σε εκείνους.

Λάθος μου μεγάλο! Πέραν του ότι αρκετά παιδιά δεν συμμετείχαν καθόλου εν τέλει στη γιορτή, κάποια, κατά τη διάρκεια των προβών, έπαιζαν με τους συμμαθητές τους, αδιαφορώντας για τα δρώμενα. Τότε ένας μαθητής, απαντώντας στις παρατηρήσεις μας για ησυχία και σεβασμό, έδωσε τη χαριστική βολή: «Δεν πιστεύω σε αυτές τις γιορτές!». 

Αλήθεια, γιατί τα παιδιά αντιμετωπίζουν με αυτό τον τρόπο πλέον την ιστορία της πατρίδας τους; Ποιο είναι το λάθος που πρέπει να χρεωθούμε εμείς ως εκπαιδευτικοί για αυτή την εξέλιξη και τι μπορούμε να κάνουμε για να την ανατρέψουμε;

Αρχικά, θα ήθελα να αναφερθώ στον τρόπο με τον οποίο διδάσκονται οι εθνικοί επέτειοι στο σχολείο. Οι περισσότεροι δάσκαλοι εμμένουν στην εκμάθηση κάποιων τυποποιημένων ποιημάτων και χορών. Στην καλύτερη περίπτωση, ίσως να πραγματοποιηθεί και η παρουσίαση κάποιων θεατρικών. Στις μικρότερες τάξεις, εκπονούνται συνήθως κατασκευές όπως είναι η δημιουργία της σημαίας και ο χρωματισμός της.

Η στείρα αποστήθιση στίχων και βημάτων χορού φαντάζει μαρτυρική για τους μαθητές καθώς θεωρούν πως πρόκειται για επιπλέον φόρτο εργασίας τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι. Ζωγραφίζουν την ελληνική σημαία αλλά αγνοούν τη σημασία αυτού του εθνικού συμβόλου. Η συντριπτική πλειοψηφία αντιμετωπίζει τις διδακτικές ώρες προβών σαν ελεύθερες ώρες και διάλειμμα, αφού σταματάει η διδασκαλία μέσα από το βιβλίο και η επίλυση ασκήσεων.

Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι τρόποι οι οποίοι μπορούν να μας βοηθήσουν να αφυπνίσουμε την εθνική συνείδηση των μαθητών μας. Πρώτα απ’ όλα, ζούμε στην εποχή της τεχνολογίας. Γιατί να μην το εκμεταλλευτούμε; Μπορούμε να δραστηριοποιήσουμε αμέσως τα παιδιά εντάσσοντας στη διδασκαλία μας τη χρήση των υπολογιστών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί είτε παρουσιάζοντάς τους γραπτά κείμενα, φωτογραφίες και βίντεο, είτε βάζοντάς τα ίδια να ψάξουν, με τη δική μας καθοδήγηση πάντα, τα γεγονότα που συνέβησαν τότε αναζητώντας εικόνες, τραγούδια και γραπτά ντοκουμέντα. Ακόμη, η παρακολούθηση ενός ντοκιμαντέρ ή μίας μικρού μήκους ταινίας η οποία θα παρουσιάζει με κατανοητό και σύντομο τρόπο την ιστορία είναι ένας έξυπνος τρόπος για να κρατήσουμε αμείωτο το ενδιαφέρον τους.

Η πολυπόθητη ενεργοποίηση της αυτενέργειας των μαθητών μπορεί να επιτευχθεί με το να ζητήσουμε να προετοιμάσουν μια εργασία. Θέματα τέτοιων εργασιών μπορούν να είναι η αναζήτηση της βιογραφίας ενός ήρωα που πολέμησε ή η δημιουργία μιας ζωγραφιάς ή μίας αφίσας με κύρια θεματική εκείνη την εποχή. Επιπλέον, η παρουσίαση θεατρικών παραστάσεων με ζωντανή μουσική, χορευτικά και κουστούμια είναι ένα διασκεδαστικό μέσο προώθησης της συμμετοχής όλων των παιδιών καθώς η δράση είναι άμεση και ταυτίζονται με τους χαρακτήρες του παρελθόντος.

Επιτακτική ανάγκη είναι, επίσης, η ενεργή συμμετοχή των γονέων στη διδασκαλία των εθνικών γιορτών καθώς ο ρόλος τους έχει υποβαθμιστεί στην προετοιμασία των κουστουμιών και στη βοήθεια για αποστήθιση των στίχων ή του ρόλου. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να ζητήσει από το γονέα να δραστηριοποιηθεί και να μιλήσει και αυτός με τη σειρά του στο παιδί για τους ανθρώπους που έζησαν τότε και τον τρόπο ζωής τους, το σεβασμό που δείχνουμε απέναντί τους και από πού πηγάζει αυτό το συναίσθημα αλλά και το ρόλο των εορτασμών. Μόνο η συνεργασία δασκάλου και γονέα θα βοηθήσει το παιδί να κατανοήσει τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν τότε και το αντίκτυπό τους στη δική μας ζωή.

Τέλος, σε αρκετές τάξεις φοιτούν αλλοδαποί μαθητές οι οποίοι είναι πιθανό να κατάγονται από χώρες οι οποίες ήταν αντίπαλες με τη δική μας κατά τη διάρκεια των πολέμων. Ο εκπαιδευτικός οφείλει να εντάξει όλους τους μαθητές στη διδασκαλία των εθνικών εορτών, ανεξάρτητα από την καταγωγή τους, εξιστορώντας τα γεγονότα όπως πραγματικά έγιναν και τονίζοντας πάντοτε τις δυστυχίες του πολέμου και τα αγαθά της ειρήνης. Άλλωστε, στόχος του εορτασμού των εθνικών επετείων, εκτός από το φόρο τιμής που αποδίδουμε στους προγόνους μας, πρέπει να είναι η ομόνοια όλων των λαών και η εξάλειψη ενεργειών που προκάλεσαν πόνο και θλίψη.