Σχολικός εκφοβισμός ή αλλιώς bullying: ποιες είναι οι ευθύνες μας ως γονείς και εκπαιδευτικοί;

           Μανίτσα Ιφιγένεια - Παιδαγωγός με εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή και Ψυχολογία
​​
Ήμουν σίγουρη ότι τις επόμενες εβδομάδες θα σου έγραφα μόνο για χαρούμενα θέματα τα οποία σχετίζονται με τα Χριστούγεννα κι όλο αυτό το κλίμα αγάπης που επικρατεί αυτές τις μέρες. «Αγάπης» είπα, ε; Μάλλον ήμουν αφελής μέχρι που έπεσα τυχαία στο παραπάνω βίντεο: πρωταγωνιστής είναι o Keaton, ένας μαθητής από την Αμερική, ο οποίος ανοιχτά καταγγέλλει τον σχολικό εκφοβισμό που δέχεται. Όπως και να έχει, δεν σκοπεύω να σου αναλύσω την ιστορία αυτού του συγκεκριμένου παιδιού η οποία έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις καθώς, εκτός από το βίντεο του το οποίο είδαν και κοινοποίησαν εκατομμύρια κόσμου, κατηγορείται πλέον η ίδια η μαμά του, η οποία τράβηξε το βίντεο, ότι έχει λάβει μέρος σε ρατσιστικά επεισόδια. Ο λόγος που δε θα σταθώ στην συγκεκριμένη μόνο ιστορία είναι το ότι εκατομμύρια παιδιά σε σχολεία όλο του κόσμου είναι καθημερινά θύματα bullying, δηλαδή σωματικής και λεκτικής σχολικής βίας και αυτό είναι το παράδειγμα ενός μόνο παιδιού το οποίο βρήκε το θάρρος να μιλήσει δημόσια για αυτό που βιώνει. Πρόσφατα, άλλωστε, έμαθα την ιστορία ενός ακόμη παιδιού το οποίο ζει στον τόπο μου και έχει ειδικές ανάγκες και διάφορα θέματα υγείας. Αυτό που θεωρούσα δεδομένο πριν διαβάσω ολόκληρη την ιστορία του ήταν η στήριξη των συμμαθητών του. Ναι, καλά κατάλαβες, λάθος νόμιζα: το παιδί είναι καθημερινά θύμα σωματικής και λεκτικής βίας.

Υπάρχουν χιλιάδες λόγοι για τους οποίους ένα παιδί μπορεί να είναι θύμα σχολικού εκφοβισμού: οι θρησκευτικές αντιλήψεις, η εθνικότητα του καθώς υπάρχουν συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού που αποτελούν μειονότητα, οι πολιτικές πεποιθήσεις της οικογένειας, η ύπαρξη μονογονεϊκής οικογένειας, ο σεξουαλικός προσανατολισμός του ο οποίος τις περισσότερες φορές γίνεται φανερός από πολύ μικρή ηλικία, η ύπαρξη ειδικών αναγκών ή κάποιων χαρακτηριστικών τα οποία δε συμβιβάζονται με τις νόρμες της κοινωνίας μας είτε είναι εξωτερικά είτε μαθησιακά, τα οποιαδήποτε προβλήματα υγείας, ή ακόμα και το γεγονός ότι μπορεί να είναι καλύτερο στα μαθήματα από έναν άλλον συμμαθητή του. Για όλα αυτά τα παιδιά θέλω να σου μιλήσω σήμερα.

Ζούμε στον κόσμο των ετερώνυμων. Αυτό είναι που προσδίδει ομορφιά στη ζωή μας. Ο καθένας μας επιλύει τα προβλήματα του και ανταποκρίνεται στις εκάστοτε συνθήκες με το δικό του μοναδικό τρόπο. Ο κάθε άνθρωπος έχει τη δική του προσωπικότητα, το δικό του χαρακτήρα και τις δικές του ανάγκες. Ποιο θα ήταν το νόημα αν ήμασταν όλοι ίδιοι; 

Δίδαξε, λοιπόν, στα παιδιά σου, είτε είσαι γονέας είτε εκπαιδευτικός, πως πρέπει να αγωνίζονται για να διατηρήσουν τη μοναδικότητά τους και πάντα πρέπει να υποστηρίζουν τις επιλογές τους νιώθοντας περήφανα για αυτές. Μάθε τα να απαντούν δυναμικά σε οποιονδήποτε τα προσβάλλει ή τα πληγώνει και τόνισέ τους πως ποτέ δεν είναι μόνα. Οι γονείς και οι δάσκαλοί τους είναι πάντα εκεί, δίπλα τους να τα στηρίξουν. Επιπλέον, αν είσαι γονέας και φοβάσαι πως το παιδί σου είναι θύμα σχολικού εκφοβισμού αλλά δεν το παραδέχεται, μίλα στον εκπαιδευτικό της τάξης και στο διευθυντή του σχολείου. Ζήτα βοήθεια για να το αντιμετωπίσετε μαζί. Στη χώρα μας έχουμε θρηνήσει θύματα εξαιτίας αυτής της μάστιγας, κάτι το οποίο είναι τουλάχιστον απαράδεκτο αν σκεφτείς πως ζούμε σε μία εποχή που βασιλεύουν οι αντιθέσεις. Επισήμανε πολλές φορές στο παιδί σου πως πάνω απ’όλα πρέπει να νιώθει ευτυχισμένο και ελεύθερο και κανένας δεν μπορεί να του στερήσει αυτό το δικαίωμα.

Από την άλλη, δείξε του μέσα από διάφορα παραδείγματα πως, όπως το ίδιο πρέπει να μάχεται για την ατομικότητά του, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, πρέπει να αποδέχεται τη διαφορετικότητα των άλλων ανθρώπων. Μίλα στα παιδιά σου και περιέγραψε τους πως στη γη κατοικούν διάφορες φυλές, άνθρωποι που έχουν διαφορετικό χρώμα από το δικό σας και πιστεύουν σε άλλες θρησκείες. Ακόμη, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν μεγαλύτερη ή ίσως και μικρότερη μύτη από τη δική τους, κάποιοι ζυγίζουν περισσότερα κιλά και κάποιοι λιγότερα, κάποιοι φορούν γυαλιά γιατί δε βλέπουν χωρίς αυτά, κάποιοι έχουν κάποιες αναπηρίες που το ίδιο μπορεί να μην έχει… Άπειρα παραδείγματα μπορώ να σου βρω. Εξήγησέ τους πως δεν πρόκειται ποτέ να συναντήσουν άνθρωπο με τον οποίο θα έχουν ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά. Το συμπέρασμα σε όλα αυτά είναι πως, αν και είμαστε τόσο διαφορετικοί μεταξύ μας, είμαστε όλοι ίσοι και αξίζουμε τον ίδιο σεβασμό. 

Κλείνοντας, θα σου πω, από προσωπική εμπειρία, πως ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να συμβεί ή να έχει συμβεί στον καθένα μας: σε εμένα, σε εσένα, στα παιδιά μας, σε κάποιον φίλο, ακόμα και σε κάποιο γνωστό και προκαλεί αφόρητο πόνο, σωματικό και ψυχικό. Δεν είναι όλα τα παιδιά δυνατά, τα περισσότερα λυγίζουν. Αρκετά παιδιά, επίσης, δεν το αναφέρουν ποτέ σε κανέναν ενήλικα αλλά συνεχίζουν να το βιώνουν σιωπηλά. Είναι υποχρέωσή μας ως γονείς και εκπαιδευτικοί να σταθούμε δίπλα σε όποιο παιδί το έχει ανάγκη αλλά και να προσπαθήσουμε να περιορίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την εμφάνιση τέτοιων περιστατικών. Φαίνεται πως ξεχνάμε ότι δεν ευθύνεται το ίδιο το παιδί, είτε θύμα είτε θύτης, για την εμφάνιση τέτοιων περιστατικών αλλά η παιδεία που έχει ή καλύτερα δεν έχει λάβει στο σπίτι και στο σχολείο.

​